Επιθετική συμπεριφορά του παιδιού και πώς την αντιμετωπίσω

Στο άρθρο αυτό θα μιλήσουμε για το πώς η Μη Βίαιη Αντίσταση (Ομέρ, 2010, 2017, 2018), ένα θεραπευτικό μοντέλο που δημιουργήθηκε από τον καθηγητή Ψυχολογίας Χάιμ Ομέρ, βοηθάει τους γονείς να αντιμετωπίσουν την επιθετική ή και βίαιη συμπεριφορά του παιδιού τους. Εστιάζει στις δράσεις των γονέων, οι εφαρμογές των οποίων έχουν ως συνέπεια την βελτίωση της συμπεριφοράς του παιδιού.

Μπορεί η Μη Βίαιη Αντίσταση να βοηθήσει στο πρόβλημα της επιθετικότητας του παιδιού;

Οι γονείς συχνά βρίσκονται έκπληκτοι όταν το παιδί παρουσιάζει συμπεριφορές επιθετικότητας, κυρίως όταν αυτές δεν συμβαδίζουν με τις αξίες της οικογένειας. Πολλές φορές οι προσπάθειες να τεθούν όρια και να καταλάβει το παιδί ότι οι συμπεριφορές αυτές δεν είναι αποδεκτές, δεν βρίσκουν ανταπόκριση και τότε ο γονιός νιώθει αβοήθητος.

Η Μη Βίαιη Αντίσταση (ΜΒΑ) προσφέρει λύσεις σε αυτό το πρόβλημα, ειδικά όταν το παιδί αρνείται την βοήθεια του γονέα ή ενός επαγγελματία. Βασική προϋπόθεση είναι η δέσμευση του γονιού να μην λειτουργήσει ο ίδιος με επιθετικότητα στην προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος.

Επιθετική συμπεριφορά του παιδιού, πως την αντιμετωπίζω;

Μερικά βασικά εργαλεία της Μη Βίαιης Αντίστασης

• Αποκλιμάκωση και Αναβολή
• Αναθεώρηση της έννοιας του ελέγχου
• Επανόρθωση και χτίσιμο σχέσης
• Δίκτυο Υποστηρικτών

Αποκλιμάκωση και Αναβολή

Η ΜΒΑ βοηθάει τον γονέα να αποκλιμακώνει καταστάσεις και να αναγνωρίζει στιγμές που άθελα του συμμετέχει στην κλιμάκωση μίας κατάστασης. Ένας γονιός που είναι συναισθηματικά αποδιοργανωμένος δεν μπορεί να βοηθήσει έναν παιδί που βρίσκεται σε αντίστοιχη κατάσταση. Σκέψου για παράδειγμα όταν το παιδί σου σε χτυπήσει ή σε βρίζει πως νιώθεις; Είναι φυσιολογικό να νιώθεις θυμό, απογοήτευση και να προσπαθήσεις να του δείξεις πόσο σε στενοχωρεί η συμπεριφορά του. Αν όμως εκφραστείς με ένταση εκείνη τη στιγμή, το παιδί σου θα δυσκολευτεί να να αντιληφθεί τις επιπτώσεις των πράξεων του γιατί και το ίδιο βιώνει έντονα συναισθήματα. Τη στιγμή της έντασης το παιδί σου δεν έχει πρόσβαση στο λογικό κομμάτι του εγκεφάλου του, όπως ούτε και οι ενήλικες.

Η καλύτερη λύση εκείνη την στιγμή είναι να δώσεις στον εαυτό σου και το παιδί σου χρόνο και να αναβάλεις την αντιμετώπιση του προβλήματος μέχρι μια πιο ήρεμη στιγμή που θα είναι καταλληλότερη. Τότε μπορείς να εξηγήσεις ότι δεν επιτρέπεις να σε χτυπάνε ή να σε βρίζουν.

Δεν έχω τον έλεγχο

Στην Μη Βίαιη Αντίσταση, αναγνωρίζουμε πως δεν μπορούμε να ελέγξουμε το παιδί μας παρά μόνο τη δική μας συμπεριφορά και στάση. Για αυτόν τον λόγο δεν υποδεικνύουμε στο παιδί τι να κάνει και πως να φέρεται αλλά εστιάζουμε στις δικές μας πράξεις και δρούμε εμείς με σεβασμό τόσο προς τον εαυτό μας όσο και προς το παιδί. Άλλο για παράδειγμα να πούμε “πρέπει να σταματήσεις να χτυπάς” και άλλο να πούμε “δεν σου επιτρέπω να με χτυπάς”.

Επιθετική συμπεριφορά του παιδιού, πως την αντιμετωπίζω;

Επανόρθωση και χτίσιμο σχέσης

Παρόλο που ο γονέας δηλώνει ξεκάθαρα ότι δεν δέχεται την επιθετική συμπεριφορά, επιλέγει ταυτόχρονα να δουλέψει προς το χτίσιμο της σχέσης. Δεν επιβάλλει για παράδειγμα, τιμωρίες για την συμπεριφορά αυτή, αντιθέτως ψάχνει ευκαιρίες επανασύνδεσης και τρόπους να δείξει στο παιδί του ότι νοιάζεται.

Πώς μπορείς να δείξεις στο παιδί σου ότι, παρά τις δυσκολίες, νοιάζεσαι γι’αυτό;

• προσφέροντας κάποια δραστηριότητα που ενδιαφέρει το παιδί
• κάνοντας μαζί κάτι που ενδιαφέρει και τους δυο
• φτιάχνοντας το αγαπημένο του φαγητό,
• προσφέροντας του κάτι που χρειάζεται
• με όποιο άλλο τρόπο μπορείς να δηλώσεις την φροντίδα και την αγάπη σου

Αν το παιδί απορρίψει αυτό που του προσέφερες, μην απογοητευτείς. Αυτό που έχει σημασία είναι η εκδήλωση ενδιαφέροντος και αυτό δεν μπορεί να το αρνηθεί.

Δημιουργώ ένα δίκτυο υποστηρικτών

Στη ΜΒΑ δημιουργούμε ένα δίκτυο ανθρώπων που έχουν ασφαλή σχέση με εμάς και το παιδί. Το δίκτυο των υποστηρικτών μπορεί να μας βοηθήσει να μεταφέρουμε το μήνυμα ότι στην οικογένεια δεν επιτρέπουμε την βία, η οποιαδήποτε άλλη επιθετική συμπεριφορά απασχολεί τον γονέα. Το μήνυμα μεταφέρεται πάντα μέσα σε ένα πλαίσιο σεβασμού προς το παιδί και με ηρεμία. Αυτό βοηθάει τον γονέα να ενισχύσει τον γονεϊκό του ρόλο και το παιδί να αντιληφθεί τις συνέπειες της επιθετικής συμπεριφοράς μέσα σε ένα πλαίσιο υποστηρικτικό, ένα πλαίσιο ανθρώπων που το νοιάζονται και το σέβονται (Ομέρ, 2018, Φιλοκώστας, Λούμπα, 2021).

Επιμονή

Αυτές οι δράσεις χρειάζονται επανάληψη και επιμονή για να είναι αποτελεσματικές, μην απογοητευτείς αν δεν λειτουργήσει με την πρώτη ούτε και αν δεν μπορέσεις με την πρώτη να διατηρήσεις την ψυχραιμία σου. Με την επανάληψη και σταθερή εφαρμογή, ο γονιός αποκτά αυτοπεποίθηση και οι επιθετικές συμπεριφορές βελτιώνονται (Weinblatt, Omer, 2008).